ปัจจุบันมีคนญี่ปุ่นที่ทำงานและอาศัยอยู่ในประเทศไทยจำนวนมากกว่า 100,000 คน โดยคนญี่ปุ่นด้วยกันเอง มักจะแบ่งประเภทของคนญี่ปุ่นด้วยกันตามลักษณะการจ้างงานโดยคร่าวดังนี้
1. คนญี่ปุ่นที่ถูกส่งมาประจำที่ประเทศไทย ในฐานะผู้บริหารของบริษัทขนาดใหญ่ระดับสากล
2. คนญี่ปุ่นที่ถูกส่งมาประจำที่ประเทศไทย ในฐานะผู้บริหารของบริษัท SME
3. คนญี่ปุ่นที่ถูกส่งมาประจำที่ประเทศไทย ในฐานะผู้เชี่ยวชาญ หรือ ผู้ปฏิบัติเฉพาะทาง
4. คนญี่ปุ่นที่ถูกจ้างในประเทศไทย (Local Hire)
5. คนญี่ปุ่นที่เป็นเจ้าของกิจการหรือทำธุรกิจส่วนตัวที่เริ่มต้นกิจการในประเทศไทย
หน้าที่ความรับผิดชอบของคนญี่ปุ่นที่แตกต่างกัน
คนญี่ปุ่นในบริษัทขนาดใหญ่ที่มีเครือข่ายบริษัทลูกในหลายๆประเทศทั่วโลก มักจะมีประสบการณ์การทำงานในหลายๆประเทศก่อนที่จะถูกส่งมาประจำที่ประเทศไทยในฐานะผู้บริหาร โดยทางบริษัทแม่จะมีการจัดลำดับยอดขายของบริษัทลูกในประเทศต่างๆ เรียงเป็น Top Sales Ranking เพื่อวางแผนกำลังคนและจัดสรรคนให้เหมาะสมกับ capacity ของบริษัทลูกในประเทศนั้นๆ
วิธีการคัดเลือกคนจะให้ความสำคัญกับประเทศที่มีขนาดตลาดใหญ่และยอดขายสูง เช่น อเมริกา จีน ยุโรป ก็มักจะส่งคนที่มีความสามารถสูงกลุ่ม Talent ไปประจำการ เพื่อพัฒนาปรับปรุงสินค้าและบริการ หรือขยายตลาดให้มียอดขายสูงขึ้น
ส่วนกลุ่มประเทศในทวีปเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ประเทศไทย มักจะถูกจัดระดับความสำคัญรองลงมาจากกลุ่มประเทศขนาดใหญ่ และคัดเลือกคนที่ส่งมาประจำเพื่อที่จะ maintain สภาพปัจจุบัน ควบคุมดูแลให้การทำงานหรือการผลิตเป็นไปตามแผนการผลิตหรือแผนการทำงาน มากกว่าที่จะมาสร้างความเปลี่ยนแปลงให้กับบริษัทลูกในประเทศไทย
ยกเว้นแต่บางบริษัทที่มีประเทศไทยเป็นฐานการผลิตใหญ่และมียอดขายสูงกว่าประเทศอื่นในเครือ ก็จะค่อนข้างได้น้ำหนักความสำคัญในการพิจารณา ทั้งเรื่องคนและงบประมาณในการดำเนินงานต่างๆมากกว่าบริษัทลูกในประเทศอื่นๆจากบริษัทแม่
คนญี่ปุ่นมาตรฐานสากล
คนญี่ปุ่นที่ถูกส่งมาประจำที่ประเทศไทยในฐานะผู้บริหารของบริษัทขนาดใหญ่ในประเทศไทย ระดับกรรมการผู้จัดการ หรือ EVP ส่วนใหญ่จะเคยมีประสบการณ์การทำงานในต่างประเทศมาก่อน 2-3 ประเทศ เคยได้มีโอกาสในชีวิตในต่างประเทศและทำงานร่วมกับคนต่างชาติรวมกันแล้วอย่างน้อย 8-10 ปี โดยเฉพาะถ้าเคยถูกส่งไปประจำการในอเมริกา ยุโรป หรือจีน คนกลุ่มนี้มักจะพูดภาษาอังกฤษได้ค่อนข้างดี และมีความเข้าใจวิธีการบริหารจัดการและวิธีการทำงานร่วมกับคนไทยได้เป็นอย่างดี
จากการที่ผมได้เคยพูดคุยกับผู้บริหารญี่ปุ่นเหล่านี้ทำให้ทราบถึงเหตุผลที่ทำให้คนญี่ปุ่นกลุ่มนี้ต่างจากคนญี่ปุ่นทั่วไปว่า ‘ทัศนคติ’ ของคนญี่ปุ่นกลุ่มนี้มีความแตกต่าง คนกลุ่มนี้จะให้ความสำคัญในการศึกษาประวัติศาสตร์ของแต่ละประเทศที่ตัวเองต้องไปประจำการ โดยเฉพาะประเทศที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน มีประเทศนั้นเกิดมาตั้งแต่ก่อนยุคล่าอาณานิคมของกลุ่มประเทศยุโรป เช่น ประเทศไทยที่มีคนอาศัยอยู่ในพื้นที่นี้ตั้งแต่ก่อน 1,000 ปีที่แล้ว คนญี่ปุ่นกลุ่มนี้จะให้เกียรติและความเคารพกับวัฒนธรรมประเพณีของประเทศนั้นๆ ไม่ look down และรับฟังความคิดเห็นของพนักงานคนไทยอย่างเท่าเทียม
ตอนต่อไปผมจะเล่าถึงคนญี่ปุ่นที่ถูกส่งมาประจำที่ประเทศไทยในฐานะผู้บริหารของบริษัท SME ครับ
